U zult het mij wel niet kwalijk hebben genomen dat ik, na alle hectiek, vorige week even verstek liet gaan. Althans dat hoop ik, aan een column kwam ik toen niet toe.

De dadenloosheid van Paars was er intussen niet minder om. Precies zoals ik vorig jaar op deze plaats heb voorspeld rijst de inflatie ook in 2002 de pan uit en dat na een jaar 2001 met een gemiddelde inflatie van rond de 5%. Een en ander maal heb ik daar de noodklok over geluid, ook in het TV programma Business Class van Harry Mens. Op den duur is een dergelijke hoge inflatie immers slecht voor onze concurrentiepositie en dat hakt er onmiddellijk in, in een exportland als het onze.

De regering, Kok (PvdA, VVD) II, deed en doet ondertussen helemaal niets. Integendeel, daar waar de regering de inflatie kan remmen door de overheidsuitgaven en (belasting)tarieven te beheersen laat men, ook de minister van Financiën Zalm (VVD), de zaak op zijn beloop. Oppositieleider Balkenende (CDA), heeft de kwestie in een verkiezingstoespraak aangekaart, maar ook dat blijft zonder gevolg. Men heeft iets van: na ons de zondvloed!

De VVD heeft spierballentaal gebruikt ten aanzien van de WAO. Dijkstal wil het SER advies niet opvolgen en terecht. Het Centraal Planbureau heeft inmiddels berekeningen op tafel gelegd die er, ondanks de nodige onzekerheden (voorspellen blijft moeilijk!), niet om liegen. Het wordt veel duurder en de kans is groot dat de toestroom tot de WAO eerder groter dan kleiner wordt. Dan is de ellende helemaal niet meer te overzien. De WAO valt alleen nog te beheersen indien er wordt besloten tot heel radicale ingrepen en de mentaliteit bij werkgevers en werknemers dusdanig wordt bijgesteld, dat men er alles aan doet om niet in deze regeling terecht te komen. Ook hier a hell of a job, die kennelijk niet aan Paars is besteed.

Staatssecretaris Hoogervorst (VVD) van Sociale Zaken heeft de rug gerecht en aangekondigd te komen met een eigen voorstel en niet meer te willen wachten op bijstellingen van het WAO voorstel van de SER. De staatssecretaris heeft echter buiten de waard, premier Kok (PvdA), gerekend die bruusk heeft ingegrepen en geregeld heeft dat er voorlopig nog op de SER wordt gewacht, het is tenslotte wel verkiezingstijd!

De in's en out's van inflatie- en WAO-problematiek hoef ik hier niet meer uit de doeken te doen, dat heb ik op deze plaats bijna tot vervelens toe gedaan. Verbijsterend is het echter wel om dit alles tamelijk werkeloos te moeten aanzien. Beide vraagstukken vormen een grote belasting voor onze economie. Een economie die in beginsel sterk en op een paar vlekjes na ook gezond is, maar met deze molenstenen om de nek zeer gehinderd wordt en dat op den duur meer en meer. We verdienen beter. Met name ter bestrijding van de inflatie is niet veel meer nodig dan een pas op de plaats over de gehele linie in de particuliere en de collectieve sector. Na alle welvaartstoename van de laatste jaren bepaald niet teveel gevraagd.

De WAO materie is weerbarstiger. Er is sedert 1990 van alles geprobeerd, maar iedere keer ontspoort het weer. Daaruit moet nu maar eens radicaal lering worden getrokken, hoe pijnlijk dat voor een aantal mensen ook zal zijn. Een regeling waarop zo'n grote schaal oneigenlijk en somtijds misbruik van wordt gemaakt, kan in deze vorm op den duur niet worden gehandhaafd. De regerende politieke elite en het poldermodel van werkgevers en werknemers blijken keer op keer niet in staat de oplossing voor dit weerbarstige probleem neer te zetten.

Het probleem van de dadenloosheid zit hem niet zozeer in het gebrek aan oplossingen als wel in een politieke cultuur, die iedereen op zijn plaats houdt en uitnodigt tot een hoge mate van conformisme en buitenstaanders effectief buitensluit, waardoor nieuwe denkbeelden en belangen te weinig kansen krijgen. Voel ik het goed aan dan staat Nederland op een keerpunt. Zo kan het niet langer. Er zal beter moeten worden gepresteerd en wel over de hele linie, van (gezondheids-)zorg tot onderwijs, veiligheid en openbaar bestuur en wel door de burgers echt een stem te geven en in al deze zaken intensief te betrekken. Noodzakelijke voorwaarde daartoe, is herstel van de menselijke maat in de gehele collectieve sector inclusief het openbaar bestuur.

We zitten momenteel midden in de ICT revolutie. In mijn boek "De derde revolutie" (1999) voorspelde ik dat deze ICT revolutie, net als de voorgaande industriële revolutie, geen aspect van het (maatschappelijk) leven onberoerd zou laten. Toen kon ik nog niet bevroeden of beter gezegd precies navoelen hoe deze woorden werkelijkheid zouden worden.
Welnu, we staan aan de vooravond van grote noodzakelijke veranderingen. Het worden spannende en enerverende tijden.

Pim Fortuyn
Rotterdam, 18 februari 2002